| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | ![]() | ||||||||||||
Kod ISO 3166-2 | PL-LB | ||||||||||||
TERYT | 08 | ||||||||||||
Siedziba wojewody | Gorzów Wielkopolski | ||||||||||||
Wojewoda | vacat | ||||||||||||
Siedziba sejmiku | Zielona Góra | ||||||||||||
Marszałek | Elżbieta Polak | ||||||||||||
Powierzchnia (2017[1]) | 13 987,93 km² | ||||||||||||
Populacja (31.06.2019) • liczba ludności |
1 013 031[2] | ||||||||||||
• gęstość | 73 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja | 64,89 | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne | F | ||||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. K. Jagiellończyka 866–400 Gorzów Wielkopolski | |||||||||||||
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Podgórna 765–057 Zielona Góra | |||||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski![]() | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Strona Urzędu Wojewódzkiego | |||||||||||||
Strona Urzędu Marszałkowskiego | |||||||||||||
Portal ![]() |
![]() |
Zobacz hasło województwo lubuskie w Wikisłowniku |
Województwo lubuskie – województwo w zachodniej Polsce, utworzone w 1999 roku – w wyniku reformy administracyjnej – z większości terytoriów dawnych województw: gorzowskiego i zielonogórskiego oraz niewielkiej części leszczyńskiego, a funkcjonujące od 1 stycznia 1999. Siedzibą wojewody jest Gorzów Wielkopolski, zaś władz samorządu województwa – Zielona Góra.
Od północy graniczy z woj. zachodniopomorskim, od wschodu – z woj. wielkopolskim, od południa – z woj. dolnośląskim, a od zachodu – z Niemcami (Brandenburgia i Saksonia). Według danych na 31 grudnia 2018, obejmuje obszar o powierzchni 13 987,93 km²[1], a jego populacja wynosi 1 013 031 mieszkańców[2] według danych z 30 czerwca 2019 (co czyni je drugim po województwie opolskim najmniej liczebnym województwem w Polsce)[2]. Posiada największą lesistość w kraju (49%).
Nazwa województwa nie pochodzi od Lubina, który leży w województwie dolnośląskim. Wywodzi się ona od krainy historycznej – Ziemi Lubuskiej. W skład województwa wchodzą ziemie czterech krain historycznych – Ziemi Lubuskiej, Dolnego Śląska, Wielkopolski, Łużyc Dolnych[3]. Wbrew nazwie nie zawiera Lubusza, ponieważ to miasto znajduje się na terytorium Niemiec.
W 1945, po zakończeniu II wojny światowej, w granicach Polski znalazło się mniej niż 60% historycznej ziemi lubuskiej i stało się częścią województwa poznańskiego.[potrzebny przypis] 6 lipca 1950, w wyniku reformy administracyjnej, z zachodniej części województwa poznańskiego i fragmentu województwa wrocławskiego utworzono województwo zielonogórskie[4], pokrywające się w przybliżeniu z granicami obecnego woj. lubuskiego (w jego skład weszły historyczne ziemie Dolnego Śląska, Dolnych Łużyc, Nowej Marchii, zachodniej Wielkopolski i część Ziemi Lubuskiej). Reforma administracyjna z 1975 doprowadziła do podziału dawnego województwa zielonogórskiego na województwo gorzowskie i nowe województwo zielonogórskie, które istniały do 31 grudnia 1998.
Według pierwotnego projektu reformy prof. Kuleszy dawne województwa gorzowskie i zielonogórskie miały zostać podzielone między województwo zachodniopomorskie (Gorzów Wlkp.), dolnośląskie (Zielona Góra) oraz wielkopolskie. Spotkało się to z licznymi protestami organizowanymi głównie przez ówcześnie opozycyjne SLD (podczas jednej z demonstracji ukuto nawet złośliwy wierszyk: Ziemia lubuska pozdrawia premiera Buzka). Ostatecznie rząd okazał się niezdolny do przeprowadzenia swego projektu (w wyniku zawetowania ustawy przez prezydenta) i konieczne stało się utworzenie kolejnych województw, w tym lubuskiego. Jego nazwa pochodzi od historycznej miejscowości Lubusz (obecnie: Lebus w Niemczech), będącej administracyjnym i kulturalnym centrum Ziemi Lubuskiej w średniowieczu. Sami Niemcy zaś nazywają ziemię lubuską Lebuser Land lub Neumark (Nowa Marchia), albo rzadziej wschodnią Brandenburgią.
Według danych z 1 stycznia 2017 powierzchnia województwa wynosiła 13 987,93 km², co stanowi 4,5% powierzchni Polski[1].
Lesistość województwa wynosi 49%[5]. Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. lubuskim lasy obejmowały powierzchnię 687,2 tys. ha, co stanowiło 49,1% jego powierzchni. 4,6 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[6].
Województwo jest położone w zachodniej Polsce i graniczy z[7]:
oraz z województwami:
Charakterystyczny dla krajobrazu województwa jest układ naprzemianległych obniżeń pradolin i pasów wysoczyznowych wytworzony w wyniku ostatniego zlodowacenia. Jego zasięg wyznacza linia biegnąca przez Gubin, Lubsko, Zieloną Górę i Sławę. Obszary położone na południe od tej linii zostały ukształtowane podczas zlodowacenia środkowoeuropejskiego, które spowodowało dość dużą różnorodność krajobrazu. Na północy Kotlina Gorzowska graniczy z Równiną Gorzowską, Pojezierzem Dobiegniewskiem, Równiną Drawską, Pojezierzem Wałeckim, od południa z Pojezierzem: Łagowskim i Poznańskim, od wschodu z Pojezierzem Chodzieskim, a na zachodzie łączy się z Kotliną Freienwaldzką. Długość Kotliny Gorzowskiej wynosi 120 km, szerokość do 35 km, powierzchnia obejmuje 3740 km². W jej skład wchodzą 4 subregiony:
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 195 km, to jest 1°45′38″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 128 km, co w mierze kątowej daje 1°52′57″.
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny.
Najwyższym punktem jest wierzchołek Gołębiej (pot. Góry Żarskiej) – 226,9 m n.p.m. w pasie Wzniesień Żarskich.
Województwo lubuskie jest podzielone na 12 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. Na jego terenie funkcjonują 82 gminy: 9 gmin miejskich (w tym dwie tożsame z miastami na prawach powiatu), 34 gminy miejsko-wiejskie i 39 gmin wiejskich. W czterech przypadkach (Gubin, Nowa Sól, Żagań, Żary) istnieją zarówno gminy miejskie: GM Gubin, GM Nowa Sól, GM Żagań, GM Żary, jak i wiejskie (obwarzankowe): GW Gubin, GW Nowa Sól, GW Żagań, GW Żary. W województwie lubuskim są 43 miejscowości, posiadające status miasta (nadane prawa miejskie).
Największym powiatem województwa jest powiat żarski, którego powierzchnia wynosi 1392,78 km², a najmniejszym powiat wschowski 624,20 km². Największą gminą województwa jest gmina Drezdenko 399,91 km², a najmniejszą gmina miejska Łęknica 16,43 km²[8].
Wyłączając miasta na prawie powiatu (Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra) według danych z 31 grudnia 2018 powiatem o największej liczbie mieszkańców jest powiat żarski – 96,9 tys. osób, a powiatem o najmniejszej liczbie mieszkańców jest powiat sulęciński – 35,3 tys. osób. Wyłączając miasta na prawach powiatu, gminą o największej liczbie mieszkańców jest gmina miejska Nowa Sól – 38,8 tys. osób, a gminą o najmniejszej liczbie mieszkańców jest gmina Wymiarki – 2 351 osób[2].
Herb | Flaga | Powiat / miasto na prawach powiatu | Powierzchnia [km²] |
Ludność (31 grudnia 2018) |
Gęstość zaludnienia | Lokata w Polsce według powierzchni | Lokata w Polsce według ludności | Wydatki budżetu 2012[9] [mln zł] |
Dochody budżetu 2012[9] [mln zł] |
Zadłużenie samorządu względem dochodów 2012[9] [%] |
Przeciętna stopa bezrobocia (30 czerwca 2014)[10] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
![]() |
powiat gorzowski | 1214,23 | 71.594 | 59 | 84 | 169 | 46,8 | 50,1 | 55,8% | 10,7% |
![]() |
![]() |
powiat krośnieński | 1391,25 | 55.245 | 40 | 51 | 219 | 50,6 | 54,0 | 34,0% | 20,9% |
![]() |
![]() |
powiat międzyrzecki | 1387,61 | 58.024 | 42 | 52 | 205 | 53,5 | 54,2 | 17,3% | 20,8% |
![]() |
![]() |
powiat nowosolski | 770,73 | 86.634 | 112 | 192 | 109 | 74,3 | 76,9 | 38,2% | 21,9% |
![]() |
![]() |
powiat słubicki | 999,29 | 47.101 | 47 | 129 | 260 | 40,1 | 40,5 | 58,1% | 10,8% |
![]() |
![]() |
powiat strzelecko-drezdenecki | 1247,86 | 49.366 | 40 | 75 | 244 | 39,2 | 40,8 | 43,6% | 22,8% |
![]() |
![]() |
powiat sulęciński | 1177,80 | 35.297 | 30 | 90 | 302 | 36,4 | 35,4 | 54,7% | 14,3% |
![]() |
![]() |
powiat świebodziński | 936,57 | 55.840 | 60 | 144 | 220 | 55,4 | 57,7 | 39,6% | 11,4% |
![]() |
![]() |
powiat wschowski | 624,20 | 39.065 | 63 | 244 | 291 | 35,0 | 34,0 | 48,8% | 13,7% |
![]() |
![]() |
powiat zielonogórski | 1350,19 | 75.750 | 56 | 32 | 94 | 66,9 | 66,3 | 40,3% | 14,0% |
![]() |
![]() |
powiat żagański | 1131,78 | 79.583 | 70 | 98 | 122 | 64,6 | 65,6 | 40,3% | 22,1% |
![]() |
![]() |
powiat żarski | 1392,78 | 96.876 | 70 | 50 | 83 | 91,8 | 89,2 | 48,2% | 14,0% |
![]() |
![]() |
Gorzów Wielkopolski (m.np.p.) | 85,72 | 123.921 | 1446 | 30 | 28 | 420,9 | 438,4 | 42,6% | 7,0% |
![]() |
![]() |
Zielona Góra (m.np.p.) | 278,79 | 140.297 | 503 | 46 | 32 | 513,2 | 493,5 | 43,3% | 7,4% |
Według danych z 31 grudnia 2018 województwo liczyło 1 014 548 mieszkańców[2], co stanowiło 2,65% ludności Polski:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 1 014 548 | 100 | 520 700 | 51,32 | 493 848 | 48,68 |
powierzchnia | 13 987,93 km² | |||||
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
73 | 37 | 35 |
Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2018[2]):
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | % | osób | % | osób | % | |
Ogółem | 1 014 548 | 100 | 520 700 | 51,32 | 493 848 | 48,68 |
Miasto | 658 924 | 64,95 | 343 500 | 33,86 | 315 424 | 31,09 |
Wieś | 355 624 | 35,05 | 177 200 | 17,47 | 178 424 | 17,59 |
|
|
Piramida wieku mieszkańców woj. lubuskiego w 2014 roku[11]:
Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Lubuskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Zielona Góra. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków, z przewodniczącym mu marszałkiem.
Marszałkowie Województwa Lubuskiego:
Komitet Wyborczy | Liczba radnych |
---|---|
KW Platforma Obywatelska | 10 / 30 |
KW Polskie Stronnictwo Ludowe | 8 / 30 |
KW SLD Lewica Razem | 5 / 30 |
KW Prawo i Sprawiedliwość | 5 / 30 |
KWW Lepsze Lubuskie – Bezpartyjny Samorząd | 2 / 30 |
Przedstawicielem Rady Ministrów, będącym terytorialnym organem administracji rządowej jest Wojewoda Lubuski, powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Gorzów Wielkopolski[17], gdzie znajduje się Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. W ramach urzędu działa także delegatura Zielonej Górze[18].
Wojewodowie Lubuscy:
Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 12 posłów na Sejm w jednym okręgu wyborczym nr 8. Mieszkańcy wybierają 3 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych: nr 20, nr 21, nr 22.
Do Parlamentu Europejskiego są wybierani 4 posłowie z okręgu wyborczego nr 13, który obejmuje także województwo zachodniopomorskie.
Umowy, porozumienia i oświadczenia o współpracy:
W 2012 r. produkt krajowy brutto województwa lubuskiego wynosił 35,7 mld zł, co stanowiło 2,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 33,9 tys. zł (83,1% średniej krajowej), co plasowało lubuskie na 9. miejscu względem innych województw[19].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. lubuskim wynosiła 24,6 mld zł, co stanowiło 2,5% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w lubuskim wynosiła 3,1 mld zł, co stanowiło 2,0% tej sprzedaży Polski[20].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. lubuskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3140,74 zł, co lokowało je na 14. miejscu względem wszystkich województw[21].
W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 63,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 16,3% do aktywnych zawodowo[22].
Według danych z 2011 r. 3,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. lubuskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[23].
W województwie lubuskim są 43 miasta, w tym 2 miasta na prawach powiatu. Liczba ludności – według stanu na 30 czerwca 2019[2], powierzchnia – według stanu na 30 czerwca 2014. Wytłuszczone zostały miasta na prawach powiatu.
W województwie lubuskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Gorzowie Wielkopolskim i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997 [24].
Obsługą zgłoszeń alarmowych kierowanych do numeru 999 z terenu województwa lubuskiego zajmuje się Dyspozytornia Medyczna, która znajduje się w Gorzowie Wielkopolskim.[24]
Obsługą zgłoszeń alarmowych kierowanych do numeru 998 zajmuje się Państwowa Straż Pożarna.[24]
Na terenie województwa znajduje się 61 rezerwatów, chronionych jest 1510 pomników przyrody.
Według danych na dzień 31 grudnia 2015, na terenie województwa lubuskiego było 14 975,7 km dróg publicznych, w tym: 906,2 km dróg krajowych (z czego 89,2 km autostrad i 142,4 km dróg ekspresowych), 1 604,9 km dróg wojewódzkich, 4 151,5 km powiatowych i 8 313,1 km gminnych[25].
Droga | Trasa | Obecna długość w województwie | Uwagi |
---|---|---|---|
A2E30 | granica państwa z Niemcami ![]() ![]() |
92 km | Istniejące odcinki: Świecko – Warszawa (węzeł Konotopa); Choszczówka Stojecka – Kałuszyn |
S3E65 | Świnoujście – Goleniów – Szczecin A6 (węzeł Rzęśnica) – ... – Szczecin A6 (węzeł Klucz) – Parnica – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – A4 (Legnica) – Bolków – Lubawka – granica państwa ![]() |
147 km | Istniejące odcinki: węzeł Klucz – węzeł Sulechów; węzeł Sulechów – węzeł Nowa Sól Południe (jedna jezdnia, dwie tylko na węzłach) |
3E65 | Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – Lubin – Legnica – Bolków – Jelenia Góra – Jakuszyce – granica państwa ![]() |
22 km | Istniejący odcinek: na południe od węzła Nowa Sól Południe |
12 | granica państwa z Niemcami ![]() ![]() |
105 km | |
18E36 | granica państwa – Olszyna – Golnice – Krzyżowa | 71 km | Po dwa pasy ruchu w jednym kierunku. Wyremontowana jezdnia północna |
A18 | granica państwa – Olszyna – A4 | 71 km | Po całkowitej przebudowie drogi krajowej nr 18, obecnie 0 km |
22 | granica państwa z Niemcami ![]() ![]() |
122 km | |
24 | Pniewy – Gorzyń – Skwierzyna – Wałdowice | 46 km | |
27 | granica państwa – Przewóz – Żary – Zielona Góra | 68 km | – |
29 | granica państwa – Słubice – Krosno Odrzańskie 32 | 58 km | – |
31 | Szczecin – Gryfino – Chojna – Sarbinowo – Kostrzyn nad Odrą – Słubice | 38 km | – |
32 | granica państwa z Niemcami ![]() |
104 km | |
92 | Rzepin – Świebodzin – Pniewy – Poznań – Września – Słupca – Golina – Konin – Kutno – Łowicz | 78 km | Dawna droga krajowa nr 2 |
Największe media o zasięgu regionalnym:
![]() |
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. najnowszych wiadomości z województwa lubuskiego |